Yumuşak tavlama

Yumuşak tavlama, A1 civarlarında gerçekleştirilen yüksek sıcaklıklı bir ısıl işlem prosesidir. İsminden de anlaşılacağı üzere, işlemin amacı bir malzemeyi olabildiğince yumuşak hale getirmektir. Yumuşak tavlama ardından, malzeme kolayca işlenebilir ve yumuşak olacaktır.

Faydalar

Dövme ya da sıcak haddeleme gibi sıcak işlemin ardından havayla soğumaya bırakılan bir çok  yüksek karbonlu ve yüksek alaşımlı çeliklerin işlenmesi genelde zordur. Yumuşak tavlama sertliği azaltarak malzemenin daha kolay bir şekilde işlenebilmesine olanak sağlar. %0,35 C’den küçük düşük karbonlu çeliklerin yumuşak tavlaması, normalde kesme işlemleri için fazla yumuşak ve yapışkan olan bir yapıyla sonuçlanır.

Islah çeliklerinin yeniden sertleştirilmesi durumunda oluşabilecek suverme çatlağı riskleri, sertleştirme ve menevişleme öncesi yapılacak yumuşak tavlama ile giderilebilir.

Uygulamalar ve malzemeler

Yumuşak tavlama, çeliğe uygulandığı gibi bakır ve pirinç alaşımlara da uygulanabilir.

Yumuşak tavlama, normalde yüksek karbonlu çeliklere ve takım çeliklerine daha yumuşak ve makineyle daha kolay işlenebilir bir yapı kazandırmak için uygulanır.

Bakır ve pirinç parçaların soğuk şekillendirmesi sırasında malzeme daha sert hale gelir. Soğuk şekillendirme ne kadar fazla olursa malzeme de o kadar sert olur. Soğuk şekillendirmenin etkisi yumuşak tavlamayla ortadan kaldırılabilir.

Yumuşak tavlamadan sonra elde edilen sertlik, çeliğin ya da alaşımın türüne bağlıdır.

Genelde yumuşak tavlama yapılan malzemeler:

• Çelik 170-300 HB
• Bakır 40-70 HV
• Pirinç 50-100 HV

Proses detayları

Yumuşak tavlama sırasında, perlitli çelik yapıdaki ince sementit katmanı, küreselleşerek, ferritik ana yapıda küçük küresel sementitleri oluşturacaktır. Bu oldukça zaman alan difüzyon sürecidir ve tutma süresi normalde 4 saatten fazladır. Küreselleştirme işleminden sonra parça serbest şekilde yavaşça soğutulur.

İşlem sıcaklığı, normalde 700°C ile 900°C arasında olacak şekilde, çelik alaşımına bağlı olarak seçilmelidir.

Yumuşak tavlama, genelde oksidasyondan ya da karbonsuzlaşmadan kaçınmak için koruyucu gazlı bir fırında ya da vakumlu fırında gerçekleştirilir.

Bakır ve pirinç alaşımları için fiziksel süreç farklıdır ve yumuşak tavlama sıcaklığı, bakır alaşımlar için 300°C ile 650°C, pirinç alaşımlar için de 425°C ile 650°C arasındadır.